De portaalsite voor zeldzame ziekten en weesgeneesmiddelen

De prevalentie en incidentie zijn niet gekend. De ziekte treft voornamelijk mannen en er is een levenslang cumulatief risico voor mannen in de algemene populatie van ongeveer 1/8.000.

De aanvangsleeftijd van tremor en/of ataxie in mannen is ongeveer 60 jaar. Het klinisch beeld is heterogeen met variabele dominante manifestaties, waaronder: intentietremor, progressieve cerebellaire gangataxie, stoornis van frontale executieve functies, cognitieve aftakeling, perifere neuropathie, en dysautonomie. Andere kenmerken zijn onder meer milde parkinsonisme en psychiatrische symptomen (depressie, angst, agitatie) met mogelijke progressie naar dementie. Vrouwelijke dragers vertonen doorgaans minder ernstige symptomen dan mannen, maar hebben ook een verhoogd risico op primair ovarieel falen, chronische spierpijn, en hypothyreoïdie.

FXTAS wordt veroorzaakt door een als premutatie gekarakteriseerde CGG-trinucleotide-repeat expansie (55-200 repeats) in het FMR1 gen (Xq27.3). In de algemene populatie zijn ongeveer 1/260 vrouwen en 1/800 mannen dragers van de premutatie, en de penetrantie is leeftijdsafhankelijk. De ziekte treft meer dan 33% van de mannelijke en 10% van de vrouwelijke dragers van de expansie. De ernst van de klinische en neuropathologische symptomen is gecorreleerd met de grootte van de CGG-expansie.

De diagnose kan bemoeilijkt worden door de combinaties van kenmerken die veel voorkomen bij oudere patiënten. Beeldvorming met magnetische resonantie (MRI) toont een globaal verlies aan hersenvolume, vooral cerebellaire en corticale atrofie, en hyperintense letsels aan de witte materie rond het periventriculaire gebied en de middelste hersenstelen. Moleculair genetisch testen is nodig om de diagnose te bevestigen.

Differentiële diagnoses omvatten dementie, zeldzame parkinsoniaanse aandoeningen en spinocerebellaire ataxieën (zie deze termen).

Aangezien het hier gaat om een aandoening met aanvang op volwassen leeftijd is een prenatale diagnose niet mogelijk.

De overerving gebeurt volgens een X-geboden dominant patroon met variabele penetrantie. Erfelijkheidsadvies dient voorzien te worden voor patiënten en hun families.

Er is geen specifieke behandeling voor FXTAS die gericht is tegen het onderliggende pathologische mechanisme. Er dient dus symptomatische behandeling van de psychiatrische en neurologische symptomen voorzien te worden, samen met specifieke opvolging van de progressie en degeneratie.

De prognose hangt af van de snelheid waarmee de ziekte evolueert, en die is hoogst variabel.