De portaalsite voor zeldzame ziekten en weesgeneesmiddelen

Wereldwijd bedraagt de prevalentie 1/7.500 tot 1/35.800. De jaarlijkse incidentie bedraagt 1/91.000 tot 1/526.000.

Door de sluipende aanvang en trage progressie wordt acromegalie vaak pas gediagnosticeerd van vier tot meer dan tien jaar na aanvang van de ziekte, en het vaakst op middelbare leeftijd (gemiddelde leeftijd van 40-50 jaar). De voornaamste klinische kenmerken zijn verbrede extremiteiten (handen en voeten), verbrede, verdikte en stompe vingers, en verdikte weke delen. Het faciale aspect is karakteristiek en omvat een verbrede en verdikte neus, prominente jukbeenderen, uitstulpingen van het voorhoofd, dikke lippen en opvallende gezichtslijnen. Het voorhoofd en de overliggende huid zijn verdikt, wat soms leidt tot een boller voorhoofd. Er is een neiging tot overgroei van de onderkaak met prognathie, verbreding van de bovenkaak, scheiding van de tanden, en malocclusie van de kaak. De ziekte heeft ook reumatologische, cardiovasculaire, respiratoire en metabolische gevolgen die de prognose bepalen.

In de meerderheid van de gevallen is acromegalie gerelateerd aan een hypofyseadenoom dat zuiver GH-secreterend (60%) of gemengd is. In zeer zeldzame gevallen is acromegalie te wijten aan ectopische secretie van groeihormoon-releasing hormoon (GHRH), verantwoordelijk voor hyperplasie van hypofyse. Het gen voor arylkoolwaterstof-receptor interagerend proteïne, AIP (11q13.3), werd geïdentificeerd als belangrijke susceptibiliteitsfactor, vooral wanneer acromegalie begint in de kindertijd of adolescentie. Acromegalie kan ook deel uitmaken van meervoudige endocriene neoplasiesyndromen zoals MEN1 (MEN1; gen MEN1, 11q13), Carney-complex (gen PRKAR1A, 17q24.2) of familiaal geïsoleerd hypofyseadenoom (FIPA; gen AIP, 11q13.2). In zeer zeldzame gevallen kan het secundair zijn aan microduplicaties van chromosoom Xq26.3, verantwoordelijk voor X-gebonden acrogigantisme door Xq26-microduplicatie (XLAG), een gigantisme-syndroom met zeer vroege aanvang. Acromegalie kan ook onderdeel zijn van syndroom van McCune-Albright.

De klinische diagnose wordt biochemisch bevestigd door detectie van verhoogde concentraties van insuline-achtige groeifactor-I (IGF-I) in serum (screeningstest) en een verhoogde GH-concentratie in serum die niet onderdrukt wordt na een orale glucosetolerantietest (OGTT; confirmatietest). Inschatting van volume en extensie van de tumor is gebaseerd op beeldvormingsstudies. Echocardiografie en testen voor slaapapneu worden aangewend om de klinische impact van acromegalie te bepalen.

De differentiële diagnose omvat andere oorzaken van acromegalie (FIPA, MEN1, Carney-complex en XLAG), alsook pachydermoperiostosis en acromegaloïde kenmerken van ernstige insulineresistentie.

Deze vorm van acromegalie is sporadisch; er werd geen causale genetische mutatie geïdentificeerd.

Behandeling is gericht op correctie (of preventie) van compressie van de tumor door excisie van de laesie die de ziekte veroorzaakt, en op reductie van GH- en IGF-I-gehaltes tot normale waarden. Transsfenoïdale chirurgie is vaak de eerstelijnsbehandeling. Wanneer chirurgie er niet in slaagt hypersecretie van GH/IGF-I te corrigeren, wordt medicinale behandeling met agonisten van dopamine en/of analogen van somatostatine voorgesteld. GH-antagonist (pegvisomant) wordt gebruikt bij patiënten die resistent zijn voor analogen van somatostatine. Radiotherapie kan besproken worden als derdelijnsbehandeling voor gevallen waarbij medicinale behandeling faalt.

In de meeste gevallen wordt voldoende controle van de hormonale ziekte gerealiseerd, en dit zorgt voor een levensverwachting die gelijkaardig is aan die van de algemene bevolking. Maar zelfs wanneer patiënten genezen of goed onder controle zijn, blijven echter vaak sequelae aanwezig (gewrichtspijn, misvormingen en gewijzigde levenskwaliteit).