De portaalsite voor zeldzame ziekten en weesgeneesmiddelen

De jaarlijkse incidentie van X-gebonden dominante chondrodysplasia punctata (CDPX2) werd geschat op minstens 1/400.000 geboorten en 95% van de patiënten is vrouw.

Congenitale ichthyosiforme erytrodermie is de typische neonatale manifestatie. Erytheem is meestal gegeneraliseerd terwijl hyperkeratotische schubben doorgaans de lijnen van Blaschko volgen en de neiging hebben te vervagen over een periode van weken tot maanden. Bij oudere kinderen is ichthyosis langs de lijnen van Blaschko de meest frequente klinische bevinding (95% van de gevallen) en deze verbetert met het ouder worden. Hyperkeratose, vooral met betrokkenheid van haarfollikels, en late atrofie verschijnen op plaatsen met voordien schilfering, doorgaans in een folliculair patroon (atrophoderma vermiculata). Folliculair atrofodermie is komt vooral veel voor op de romp, de onderarmen en de rug van de handen. Gefragmenteerde gebieden met cicatriciële alopecie zijn gangbaar. Asymmetrische verkorting van de ledematen, meestal van opperarmbeen en dijbeen, samen met CDP, zijn de meest voorkomende skeletanomalieën. Faciale dysmorfie (lage neusbrug, boller voorhoofd, hypertelorisme, hoog gebogen verhemelte) komt vaak voor. Gewrichtscontracturen van heupen, handen en voeten komen frequent voor. Talus valgus en andere misvormingen kunnen waargenomen worden. De wervelkolom vertoont matige tot ernstige scoliose en kleine gestalte komt vaak voor. De meeste patiënten (60%) lijden aan cataracten (vooral unilateraal) die congenitaal kunnen zijn of vroeg in het leven verschijnen. Microftalmie, microcornea en epicanthus werden reeds gerapporteerd. De intelligentie is normaal.

CDPX2 is het gevolg van mutaties in het gen EBP (Xp11.23-p11.22) dat codeert voor het emopamilbindend proteïne (EBP), dat fungeert als een delta8-delta7-sterolisomerase dat de omzetting van 8(9)-cholestenol in lathosterol katalyseert in het distale reactiepad van de cholesterolbiosynthese. Deficiëntie van EBP leidt tot accumulatie van 8-dehydrocholesterol (8DHC) en 8(9)-cholestenol in de huid, het plasma en andere weefsels.

Diagnose van CDPX2 berust op klinische, biochemische en genetische testen. CDP, meestal bestaande uit epifysaire stippeling, is de fundamentele radiologische bevinding. Biochemische analyses tonen verhoogde gehaltes van 8(9)-cholestenol en 8-dehydrocholesterol. Moleculair testen voor mutaties in EBP bevestigt de diagnose.

Differentiële diagnoses omvatten CDPX1; RCDP; chondrodysplasia punctata, tibia-metacarpaal type; CHILD-syndroom; systemische lupus erythematosus; MEND-syndroom, en vitamine K-deficiënties.

Prenatale diagnose en pre-implantatie genetische diagnose kunnen een optie zijn voor families met een gekende causale mutatie van de ziekte.

CDPX2 wordt overgeërfd op een X-gebonden dominante manier en erfelijkheidsadvies is mogelijk. Somatisch mozaïcisme bij de vader of de novo mutaties kunnen een verklaring zijn voor het voorkomen van nakomelingen met CDPX2 wanneer er geen mutaties worden aangetroffen bij de moeder. Kiembaanmozaïcisme en anticipatie werden ook gerapporteerd bij families met CDPX2. In de meeste gevallen is de aandoening letaal bij mannen.

De zorg is multidisciplinair. Behandeling van huidletsels omvat het gebruik van emollientia en keratolytica (i.e. ammoniumlactaat 12%, petrolatumzalf). Topische toediening van lovastatine en cholesterol kan gunstig zijn in geval van ichthyosis. Orthopedische behandeling en chirurgie kunnen noodzakelijk zijn bij diegenen met botmisvormingen. Cataracten dienen verwijderd te worden en apparaten voor zichtcorrectie dienen voorzien te worden. Fysio-, ergo- en spraaktherapie kunnen noodzakelijk zijn. Regelmatige opvolging door dermatologen en oftalmologen en orthopedische evaluaties worden aanbevolen. Hoorapparaten kunnen nodig zijn.

Er is meestal geen effect op de levensverwachting (zelden kan scoliose de hart- en longfunctie compromitteren) maar de levenskwaliteit kan ernstig aangetast zijn.