De portaalsite voor zeldzame ziekten en weesgeneesmiddelen

De prevalentie is niet gekend. Tot op heden werden wereldwijd minder dan 100 patiënten beschreven.

RDP manifesteert zich doorgaans tijdens de kindertijd of vroege volwassenheid (maar de aanvangsleeftijd kan gaan van 4-55 jaar). De ziekte wordt gekarakteriseerd door een plotse aanvang van dystonie, samen met symptomen van parkinsonisme (bradykinesie en posturale instabiliteit) met een rostraal-caudale gradiënt en uitgesproken bulbaire symptomen (dysartrie en dysfagie) die niet reageren om dopaminerge medicatie. Symptomen kunnen zich ontwikkelen binnen enkele minuten tot 30 dagen, waarna ze stabiel blijven. De aanvang wordt vaak uitgelokt door fysieke inspanning, koorts, extreme hitte, bevalling, overmatig alcoholgebruik of emotionele stress. Sommige patiënten ervaren voor aanvang van de ziekte in de bovenste ledematen een milde dystonie (voornamelijk in de handen) en spierkrampen. In de meeste gevallen blijft de ziekte stabiel, maar er werden enkele gevallen gerapporteerd waarbij zich 1-9 jaren na de initiële aanvang van de ziekte een tweede episode voordeed met een verslechtering van de symptomen. In zeldzame gevallen werden insulten, angst en depressie gerapporteerd. Recent werd bij kinderen (< de leeftijd van 4 jaar) een variant fenotype beschreven met initieel episodische hypotonie, gangataxie, vertraagde motorische ontwikkeling, en spraak- en slikmoeilijkheden.

RDP wordt veroorzaakt door verscheidene missense mutaties in het ATP1A3 gen (19q13.2) dat codeert voor de alfa-3-subeenheid van het natrium/kalium-transporterende ATPase. Dit ATPase handhaaft de elektrochemische gradiënten van kalium en natrium over de plasmamembraan. Deze mutaties leiden vermoedelijk tot functionele stoornissen in neuronen. Ook andere tot op heden niet geïdentificeerde genen kunnen mogelijk betrokken zijn.

De diagnose is gebaseerd op de plotse aanvang van klinische symptomen (parkinsonisme en dystonie), het aantreffen van lage concentraties homovanillinezuur in het hersenvocht (CSF), normale beeldvormingsanalyses van de hersenen en een gebrek aan reactie op therapie met levodopa (L-DOPA). Onderzoeken met positronemissietomografie (PET) en computertomografie met uitstraling van enkelvoudige fotonen (SPECT) tonen een normale heropname van dopamine door dopaminetransporters. Een mutatie in het ATP1A3 gen kan de diagnose bevestigen.

Differentiële diagnoses omvatten andere vormen van dystonie-parkinsonisme zoals parkinsonisme met aanvang in jonge volwassenen, doparesponsieve dystonie (DRD), dystonie 16 (DYT16) en X-gebonden dystonie - parkinsonisme (DYT3; zie deze termen). In tegenstelling tot DYT3 en andere vormen van parkinsonisme met aanvang op jonge leeftijd, is RDP geen neurodegeneratieve aandoening.

Prenatale diagnose is mogelijk voor families waarbij een oorzakelijke mutatie voor de ziekte gekend is.

RDP wordt overgeërfd op een autosomaal dominante manier met verminderde penetrantie. Erfelijkheidsadvies is mogelijk en wenselijk. De novo mutaties worden ook waargenomen.

Momenteel is er geen effectieve behandeling voor RDP. L-DOPA is niet effectief. Pallidale diepe hersenstimulatie (DBS) heeft beperkte tot geen therapeutische effecten vertoont. Indien aanwezig kunnen insulten, angst en depressie behandeld worden met de standaardtherapie. Hoge doses benzodiazepinen en mogelijk andere spierontspanners kunnen enige verlichting van de symptomen bieden. Alle factoren waarvan geweten is dat ze RDP kunnen uitlokken, dienen vermeden te worden. Fysiotherapie wordt aangeraden.

Er is geen effect op de levensverwachting, maar de levenskwaliteit wordt ernstig beïnvloed.