De portaalsite voor zeldzame ziekten en weesgeneesmiddelen

Het is de meest voorkomende variant van autosomaal recessieve congenitale ichtyose (ARCI; zie deze term). De prevalentie wordt geschat op ongeveer 1/100.000 - 1/1.000.000 individuen.

Pasgeborenen zijn vaak omhuld door een collodiummembraan (strak, glanzend, doorzichtig membraan dat lijkt op een extra huidlaag) en vertonen ectropie en eclabium. Nadat het membraan verdwenen is (na een à twee weken), worden de schilfers die het volledige lichaam bedekken zichtbaar. Bij klassieke LI zijn de schilfers groot, donker en plaatvormig. Mildere vormen met lichtere en dunnere schilfers zijn mogelijk. In tegenstelling tot congenitale ichthyosiforme erytrodermie (CIE) is er geen significante erytrodermie. Niettegenstaande zijn LI en CIE de twee uitersten van eenzelfde spectrum waarbij vele patiënten intermediaire fenotypes vertonen. Bovendien kunnen de fenotypes van de patiënten na verloop van tijd of door behandeling veranderen. De huid jeukt gewoonlijk of voelt pijnlijk aan (barstjes), de beweeglijkheid kan verminderd zijn als gevolg van huidstijfheid en de gevoeligheid kan verminderd zijn als gevolg van de huiddikte. Andere geassocieerde kenmerken omvatten: persistente ectropie en geassocieerde oogcomplicaties (keratitis, corneale littekenvorming), nageldystrofie, cicatriële alopecie, palmoplantaire keratoderma, ernstige groeivertraging, kleine gestalte, hypohidrose met warmte-intolerantie, en gehoorstoornissen (als gevolg van accumulatie van schilfers in het uitwendig oor).

LI is een genetisch heterogene ziekte. Ze wordt veroorzaakt door mutaties in de genen TGM1, ABCA12, ALOX12B en NIPAL4. De meeste mutaties worden aangetroffen in het TGM1 gen dat codeert voor transglutaminase 1, dat een rol speelt bij de vorming van de epidermale verhoornde celenvelop. ABCA12 codeert voor een ATP-bindende cassettetransporter (ABC-transporter), dat een rol speelt bij het lipidentransport, ALOX12B codeert voor arachidonaat 12(R)- lipoxygenase dat een rol speelt bij het lipidenmetabolisme en NIPAL4 codeert waarschijnlijk voor een membraanreceptor. Er is geen duidelijke genotype-fenotype correlatie.

De diagnose is gebaseerd op het klinische aspect van de huid. Het histologische aspect van de huid is niet specifiek. Moleculaire testen zijn mogelijk maar zijn niet beschikbaar in de huisartsenpraktijk . Immunohistochemische testen gebaseerd op antilichamen gericht tegen TGase 1 of TGase 1 enzymactiviteitmeting zijn in sommige centra beschikbaar.

Differentiële diagnoses omvatten syndromale vormen van ichtyose, recessieve X-gebonden ichthyosis en autosomaal dominante ichthyosis vulgaris in milde vormen, en CIE in geval van erytrodermie (zie deze termen). De ziekte wordt overgedragen als een autosomaal recessieve eigenschap.

Prenatale diagnose is gebaseerd op DNA-analyse van stalen verkregen door vruchtwaterpunctie en vlokkentest. Het collodiummembraan kan door middel van echografie gedetecteerd worden.

Er dient genetische counseling te worden geboden aan de getroffen families, waarbij ze worden geïnformeerd over het 25% risico op recidief.

De behandeling is gebaseerd op het dagelijks aanbrengen van emollientia of keratolytica. Voor ernstige vormen zijn retinoïnezuren per os geschikt (gewoonlijk meer dan 35 mg/d voor volwassenen en 0,7 mg/kg/d voor kinderen).

De prognose is variabel. Gedurende de neonatale periode bestaat er een risico op sepsis en hydro-elektrolytische problemen. De ziekte blijft vaak gedurende het hele leven stabiel, met periodes van exacerbatie. De levensverwachting is normaal. De ziekte heeft een sterke impact op de levenskwaliteit door het veranderde lichamelijke uiterlijk, de vervelende symptomen en de beperkingen veroorzaakt door de ziekte en de behandeling.