De portaalsite voor zeldzame ziekten en weesgeneesmiddelen

De wereldwijde prevalentie bedraagt ongeveer 1/2.000.000. Er is geen etnische, raciale, geslachtsgebonden of geografische predilectie voor FOP.

Kinderen met FOP lijken bij de geboorte normaal, met uitzondering van congenitale malformaties van de grote tenen (hallux valgus, misvormde eerste metatarsaal en/of monofalangie). In de loop van de eerste 10 levensjaren treden er sporadische episodes van pijnlijke en gezwollen weke delen op (uitbarstingen of flare-ups), die vaak optreden na verwonding van de weke delen, intramusculaire injecties, virale infecties, spierverrekking, vallen of vermoeidheid. Door deze uitbarstingen worden skeletspieren, pezen, ligamenten, fascia en peesvliezen in heterotoop bot omgevormd waardoor bewegen onmogelijk wordt. Er werden patiënten beschreven met atypische vormen van FOP. Ze vertonen ofwel de klassieke kenmerken van FOP met één of meer atypische kenmerken (bv. aplastische anemie, craniofaryngioom, juveniel glaucoom of groeiachterstand) (FOP-plus), ofwel vertonen ze grote variaties in één of in beide van de twee klassieke kenmerken van FOP (bv. normale grote tenen of ernstige misvormingen van de vingers/tenen) (FOP-varianten).

Klassieke FOP wordt veroorzaakt door een terugkerende activerende mutatie (617G>A; R206H) in het gen ACVR1 (ALK2) dat codeert voor Activine A-receptor type I/Activine-achtig kinase 2, een botmorfogenetisch proteïne (BMP) type I-receptor. Atypische FOP-patiënten hebben ook heterozygote missense-mutaties in ACVR1 in codons die coderen voor geconserveerde aminozuren.

De diagnose van FOP wordt gesteld door klinische evaluatie. Gewone röntgenopnames kunnen meer subtiele afwijkingen aan de grote teen en de aanwezigheid van heterotope ossificatie aantonen. Er zijn bevestigende genetische testen beschikbaar.

Differentiële diagnose omvat progressieve ectopische ossificatie, osteosarcoom, lymfoedeem, wekedelensarcoom, desmoïde tumoren (zie deze termen), agressieve juveniele fibromatose en niet-hereditaire (verworven) heterotope ossificatie.

Er zijn geen routinematige prenatale testen beschikbaar.

Hoewel de meeste gevallen van FOP sporadisch zijn (niet-overgeërfde mutaties), vertoont een klein aantal overgeërfde gevallen van FOP kiemlijntransmissie met een autosomaal dominant patroon.

Op dit ogenblik bestaat er geen definitieve behandeling, maar een korte, 4-dagen durende kuur met hoge doses corticosteroïden, opgestart binnen de 24 uur na een uitbarsting, kan de intensieve ontsteking en het weefseloedeem, waargenomen in het beginstadium van de ziekte, helpen verminderen. Preventieve behandeling is gebaseerd op profylactische maatregelen tegen vallen (bv. verhoogde veiligheid in en rond het huis, gebruik van een beschermend hoofddeksel), verslechtering van de ademhaling (bv. 'incentive' spirometrie) en virale infecties.

De mediane levensverwachting bedraagt ongeveer 40 jaar. De meeste patiënten zijn tegen het einde van het tweede decennium van hun leven aan een rolstoel gekluisterd en overlijden gewoonlijk aan de gevolgen van de beperkte beweeglijkheid van de thorax.