De portaalsite voor zeldzame ziekten en weesgeneesmiddelen

De prevalentie ligt waarschijnlijk rond 1 op 100.000 levendgeborenen wereldwijd. Een hoge prevalentie wordt opgemerkt in bepaalde landen, zoals Saoedi-Arabië.

Propionzuuracidemie kan zich in een van de volgende vormen presenteren: een ernstige vorm met neanotale aanvang, een intermitterende vorm met late aanvang of een chronische progressieve vorm. Bij de ernstige vorm met neonatale aanvang presenteert het getroffen kind zich met symptomen van metabole intoxicatie (eetproblemen, braken, veranderde gewaarwordingen) en pancytopenie binnen enkele uren tot weken na de geboorte. Bij de intermitterende vorm met late aanvang, presenteert de ziekte zich na een jaar of zelfs later in het leven met episoden van metabole decompensatie uitgelokt door periodes van katabole stress, zoals koorts, braken en trauma. Patiënten kunnen zich ook presenteren met acute neurologische crisis gekenmerkt door dystonie, rigiditeit, choreoathetose en dementie (als gevolg van een infarct van de basale ganglia). Bij de chronisch progressieve vorm presenteert de ziekte zich met hypotonie, onvermogen om te gedijen, chronisch braken, psychomotorische vertraging, insulten en bewegingsstoornissen. Verstandelijke beperking, optische neuropathie, cardiomyopathie, lange QT-syndroom, pancreatitis, dermatitis en immuundisfunctie zijn bekende complicaties.

PA wordt veroorzaakt door mutaties in ofwel het PCCA-gen (13q32), ofwel het PCCB-gen (3q21-q22), die voor de α- en β-subeenheden van propionyl-CoA-carboxylase coderen.

Een uitgebreide screeningtest bij pasgeborenen identificeert PA door de detectie van een verhoogde propionyl-carnitine-spiegel. Symptomatische gevallen presenteren zich tijdens metabole decompensatie met acidose, ketose, verhoogde anion-gap, hyperlactatemie, hyperglycinemie, hyperammoniëmie, hypoglykemie en cytopenieën. Urineanalyse door middel van gaschromatografie-massaspectrometrie onthult een karakteristiek patroon met 3-hydroxypropionaat, methylcitraat, propionylglycine en propionylcarnitine dat blijft bestaan tussen opeenvolgende crises. De bevestiging van de diagnose is gebaseerd op het aantonen van een deficiënte enzymactiviteit of mutaties in de PCCA- of PCCB-genen.

De differentiële diagnose omvat neonatale sepsis, andere vertakte-keten organische acidurieën, pylorusstenose of andere veel voorkomende oorzaken van verhoogde anion-gapacidose. Onvermogen om te gedijen, chronisch braken en neutropenie in de infantiele chronische vorm kunnen koemelkintolerantie, coeliakie (zie deze term) of immuun deficiënties nabootsen.

Een prenatale diagnose kan worden gesteld door meting van propionylcarnitine , methylcitraat en 3-hydroxypropionaat in het vruchtwater of door DNA-analyse of directe enzymanalyse in families met een gekende mutatie.

De overerving gebeurt op autosomaal recessieve wijze.

De bevestiging van de diagnose is niet noodzakelijk om de behandeling te starten. De basis van de behandeling van een crisis omvat de omkering van katabolisme door het stopzetten van eiwitinname en het toedienen van niet-eiwitcalorieën in de vorm van intraveneuze vloeistoffen. Hyperammoniëmie wordt behandeld door het toedienen van natriumbenzoaat, carbamylglutamaat of door hemodialyse. Controle van de voeding, met name eiwitbeperking, is essentieel voor de langdurige behandeling van patiënten met PA. De groei wordt regelmatig gecontroleerd. Suppletie met carnitine helpt bij de detoxificatie. Het vermijden van metabole decompensatie en het snel behandelen van episoden met de standaardbehandeling kan het intellectueel resultaat verbeteren.

Vroege opsporing en behandeling heeft geleid tot een vermindering van de sterfte in het eerste levensjaar en een verbeterde overleving in het begin en midden van de kindertijd, maar de morbiditeit in termen van verminderde cognitieve ontwikkeling blijft hoog. De vraag of een levertransplantatie vroeg in de kindertijd kan worden uitgevoerd om de prognose te verbeteren, wordt nog onderzocht.