De portaalsite voor zeldzame ziekten en weesgeneesmiddelen

PA is de meest voorkomende vorm van secundaire hypertensie, en wordt aangetroffen bij tot wel 10% van de hypertensieve patiënten. Familiale vormen zijn echter zeldzaam, en vertegenwoordigen 6-7% van de PA-gevallen. Familiaal hyperaldosteronisme type I (FH-I) vertegenwoordigt naar schatting ongeveer 1% van alle PA-gevallen, maar dit gaat tot 3% in de hypertensieve pediatrische populatie.

Hypertensie met variabele gradaties van ernst, zelfs tussen leden van eenzelfde familie, manifesteert zich vaak voor de leeftijd van 20 jaar. Het kan gepaard gaan met symptomen van ernstige hypertensie, zoals hoofdpijn en misselijkheid. Exogene glucocorticoïden zijn doeltreffend om hyperaldosteronisme te reduceren en bloeddruk te normaliseren. Cardiovasculaire complicaties door overmaat aan aldosteron, zoals fibrose, disfunctie van linkerventrikel, aritmie, en hartinfarct, kunnen geassocieerd zijn met de ziekte; abnormale hartfunctie kan zich zelfs manifesteren bij jonge patiënten met normale bloeddruk. Bij volwassenen is FH-I geassocieerd met hoog risico op hemorragische beroerte (hersenbloeding) en geruptureerde intracraniale aneurysmata op jonge leeftijd.

FH-I is het gevolg van ongelijke crossing-over op de lange arm van chromosoom 8 tussen het gen CYP11B2 (dat codeert voor cytochroom P450 11B2 of aldosteron-synthase), dat normaal tot expressie komt in zona glomerulosa (ZG), en het gen CYP11B1 (dat codeert voor cytochroom P450 11B1 of steroïd-11-bèta-hydroxylase), dat normaal tot expressie komt in zona fasciculata (ZF), wat resulteert in een chimeer gen bestaande uit de adrenocorticotroop hormoon (ACTH)-sensitieve promotor van het gen CYP11B1 en de coderende regio van het gen CYP11B2. Dit leidt tot excessieve productie van aldosteron-synthase in zona fasciculata van bijnierschors, gereguleerd door ACTH in plaats van het renine-angiotensinesysteem. Overmatige synthese van aldosteron leidt op zijn beurt tot verhoogde reabsorptie van natrium, verlies van kalium, en vervolgens verhoogde reabsorptie van water.

Diagnose wordt vermoed op basis van klinisch beeld en een familiegeschiedenis van vroeg optredende hypertensie en/of beroerte. Analyses van bloed en urine tonen biologische verschijnselen van primair aldosteronisme, i.e. verhoogde gehaltes van aldosteron en lage activiteit van renine in plasma (getest na correctie van kaliumgehaltes) met een abnormale aldosteron/renine-verhouding, al dan niet geassocieerd met lage gehaltes van kalium in serum, en verhoogde gehaltes van de hybride steroïden 18-oxocortisol en 18-hydroxycortisol in urine. Diagnose wordt bevestigd door genetisch testen waarbij bewijs van het hybride gen wordt geleverd door Southern blotting en/of PCR van lange fragmenten. Vele patiënten worden gediagnosticeerd tijdens familiale genetische screening in geval van familiegeschiedenis.

De klinische presentatie lijkt op die van andere familiale vormen van hyperaldosteronisme (FH-II, FH-III). Specifieke kenmerken van FH-I zijn aanwezigheid van hybride steroïden 18-hydroxycortisol en 18-oxocortisol in urine, en suppressie van aldosteron door dexamethason.

Transmissie gebeurt autosomaal dominant, en erfelijkheidsadvies dient aangeboden te worden aan getroffen individuen om hen te informeren over het risico van 50% op het krijgen van een getroffen kind bij elke zwangerschap.

Eens de diagnose vaststaat, zijn glucocorticoïden in kleine doses (0,125-0,250 mg/dag dexamethason of 2,5 -5 mg/dag prednison) voldoende om hypertensie te corrigeren en productie van aldosteron te reduceren. Kleine doses zijn essentieel om bijwerkingen van behandeling met glucocorticoïden te vermijden; volledige suppressie van de activiteit van het ACTH-gereguleerde hybride gen is niet nodig om hypertensie onder controle te houden. In ernstige gevallen kan dexamethason gecombineerd worden met een antagonist van mineralocorticoïdreceptor en andere aspecifieke antihypertensiva. Gezien de bijwerkingen van glucocorticoïden kan bij kinderen eplerenon toegediend worden als alternatief.

Met behandeling kan hypertensie gedurende vele jaren onder controle gehouden worden, en kunnen echocardiografische parameters binnen normale waarden gehouden worden.