De portaalsite voor zeldzame ziekten en weesgeneesmiddelen

Hoewel PNH wereldwijd werd beschreven, zijn er geen exacte prevalentiegegevens voorhanden. De prevalentie in Frankrijk wordt geschat op 1/80.000. In Groot-Brittannië werd een geschatte incidentie van ongeveer 1/770.000/jaar gerapporteerd, met een voorspelde prevalentie van ongeveer 1/62.500. In Zuidoost-Azië en het Verre Oosten ligt de frequentie vermoedelijk hoger. Mannen en vrouwen worden gelijkmatig getroffen.

De ziekte kan op eender welke leeftijd voorkomen, maar treft voornamelijk jonge volwassenen. De variabele klinische manifestaties zijn onder meer hemolytische anemie, trombose van middelgrote en grote bloedvaten (met voornamelijk betrokkenheid van hepatische, abdominale, cerebrale en dermale aders), en matige tot ernstige hematopoëtische deficiëntie die kan leiden tot pancytopenie. Bleekheid, vermoeidheid en dyspneu door stress bij inspanning zijn de gebruikelijke manifestaties. Hemoglobinurie leidt tot de productie van klassieke donkere urine in de nacht en in de ochtend (ongeveer 25% van de patiënten), en patiënten kunnen nierinsufficiëntie vertonen. Geelzucht kan aanwezig zijn. Afhankelijk van de locatie kunnen trombosen (die 30-40% van de onbehandelde patiënten treffen) zich manifesteren als buikpijn, hepatomegalie, ascites (buikwaterzucht) en hoofdpijn. PNH is een chronische ziekte met hemolytische crisissen die kunnen uitgelokt worden door verschillende factoren zoals een gangbare infectie, vaccinatie, chirurgie of bepaalde antibiotica. Beenmergfalen kan optreden voor, samen met of als late complicatie van de ziekte (40-50% van de gevallen).

PNH wordt veroorzaakt door somatische mutaties in het gen PIGA (Xp22.1), dat codeert voor een proteïne met een rol in de biosynthese van het glycosylfosfatidylinositol (GPI)-anker. De mutatie komt voor in een of meerdere hematopoëtische stamcellen en leidt tot een gebrek (volledig of gedeeltelijk) aan alle GPI-verankerde eiwitten in de celmembraan (de belangrijkste hiervan zijn CD55 en CD59 die tussenkomen in de regulatie van hemolyse door complement).

Diagnose is gebaseerd op de klinische kenmerken en aanwezigheid van hemolytische anemie, vooral aangezien het is geassocieerd met trombose en/of cytopenie van het perifere bloed. De diagnose wordt bevestigd door detectie van deficiëntie van GPI-gekoppelde antigenen in rode bloedcellen, monocyten en granulocyten aan de hand van flowcytometrie. Moleculaire analyse is niet betrouwbaar voor de diagnose aangezien de oorzakelijke mutaties niet homogeen en niet repetitief zijn.

Differentiële diagnoses omvatten alle andere vormen van anemie (voornamelijk auto-immune hemolytische anemie) en andere oorzaken van diepe veneuze trombosen, naargelang hun klinisch beeld.

Tot 2007 was de behandeling in de eerste plaats symptomatisch: transfusies, gebruik van anticoagulantia, en behandeling van een geassocieerde aplasie. In juni 2007 kreeg het monoklonale antilichaam Eculizumab in Europa het statuut van weesgeneesmiddel voor de behandeling van PNH. Het vermindert significant de hemolyse, de nood aan transfusies, vermoeidheid, het voorkomen van trombose, en het risico op nierfalen, en het verbetert de overlevingskansen van patiënten. Beenmergtransplantatie kan PNH genezen, maar wordt enkel geïndiceerd in geval van ernstige geassocieerde medullaire aplasie, vanwege de ernstige complicaties van deze techniek in deze context.

De 6-jaarsoverleving van patiënten die werden behandeld sinds 2005 bedraagt 92%, en de mediane overleving is significant gestegen vanwege het gebruik van Eculizumab, alsook door verbeteringen van zowel ondersteunende maatregelen als de behandeling van complicaties van de ziekte.