De portaalsite voor zeldzame ziekten en weesgeneesmiddelen

De geschatte prevalentie is 1/350.000 tot 1/700.000. De jaarlijkse incidentie is niet gekend. Deze aandoening werd wereldwijd gerapporteerd in verschillende etnische groepen. Enkel mannen worden getroffen, vrouwen zijn asymptomatische dragers.

Getroffen individuen zijn doorgaans gezond tijdens de eerste levensmaanden dankzij overgebleven immunoglobulinen van de moeder. Het merendeel van de patiënten ontwikkelt terugkerende of aanhoudende bacteriële infecties, doorgaans veroorzaakt door S. pneumoniae en H. influenzae, binnen de eerste twee levensjaren: otitis media, conjunctivitis, sinusitis, infecties van de ademhalingswegen, diarree en huidinfecties (impetigo, cellulitis, abcessen, en zweren). Overige ernstige infecties zijn onder meer empyeem, meningitis, sepsis, of septische artritis. Pyodermie of cellulitis (geassocieerd met neutropenie) en sepsis van pseudomonas of stafylokokken worden regelmatig aangetroffen, vooral in patiënten jonger dan 12 maanden. Lymfeknopen, amandelen en andere lymfeweefsels zijn ongewoon klein of afwezig. Een aantal zeldzame gevallen van patiënten met vitiligo, rode uitslag, of alopecia totalis zijn gekend. Infecties blijven doorgaans aanhouden doorheen de volwassenheid. Van getroffen patiënten wordt gemeld dat ze vatbaarder zijn voor ernstige en chronische enterovirale infecties. Groei en ontwikkeling verlopen doorgaans normaal. Sommige patiënten vertonen minder ernstige klinische kenmerken en worden niet als immuundeficiënt herkend tot hun tiende levensjaar of later. Complicaties ten gevolge van XLA omvatten onder meer progressieve longaandoeningen, chronische sinusitis, inflammatoire darmziekten, artritis, alsook neurologische wijzigingen.

XLA wordt veroorzaakt door mutaties in het BTK gen (Xq21.33-q22) dat tussenkomt in de differentiatie en rijping van B lymfocyten.

Een diagnose met XLA dient overwogen te worden in patiënten met terugkerende of aanhoudende otitis media, pneumonie, sinusitis, en conjunctivitis die aanvangen voor het vijfde levensjaar of met ernstige bacteriële infecties zoals sepsis, meningitis, cellulitis, of empyeem. Een familiale geschiedenis die consistent is met X-gebonden overerving wijst ook in de richting van deze diagnose. Een vermoeden kan bevestigd worden met bloedtesten die een laag Ig gehalte in het serum en een opmerkelijk verlaagd aantal B-lymfocyten aantonen. Moleculaire genetische testen kunnen ook gebruikt worden om de diagnose vast te stellen of te bevestigen.

Differentiële diagnoses omvatten autosomaal recessieve of dominante agammaglobulinemie, hypoglobulinemie, hyper IgM syndroom en ernstige gecombineerde immuundeficiëntie (SCID) (zie deze termen).

Prenatale diagnose is mogelijk na identificatie van de onderliggende mutatie in de familie.

Zoals de naam aangeeft, volgt XLA een X-gebonden overervingspatroon. Nagenoeg 50% van de gevallen zijn familiaal, terwijl het overige deel waarschijnlijk gerelateerd is aan de novo mutaties. Erfelijkheidsadvies dient voorzien te worden voor leden van getroffen families.

Er is geen curatieve behandeling voor XLA maar een goede beheersing van de ziekte is mogelijk door middel van consequente gammaglobuline therapie. Deze kan intraveneus (400-600 mg/kg elke 3 tot 4 weken) of subcutaan (100 mg/kg elke week) toegediend worden. Therapie wordt best zo vroeg als mogelijk gestart. Sommige immunologen pleiten voor chronische toediening van antibiotica uit voorzorg en een verlengde behandeling met maximale doses bij acute infecties.

De meeste patiënten met XLA leiden een normaal leven. De levensverwachting van sommige patiënten kan afnemen ten gevolge van complicaties zoals ernstige infecties en chronische longschade. Vroege therapeutische maatregelen en naleven van de behandeling zijn belangrijke voorspellende factoren.