De portaalsite voor zeldzame ziekten en weesgeneesmiddelen

De prevalentie in de algemene bevolking van Europa werd geschat op 0,9 per 100.000, maar de ziekte lijkt meer voor te komen in de VSA.

Patiënten presenteren zich doorgaans in de adolescentie of vroege volwassenheid met myoclonische epilepsie, soms met sensorineurale doofheid, opticusatrofie, kleine gestalte of perifere neuropathie. Enkele gevallen werden geassocieerd met lipomatose, cardiomyopathie, pigmentretinopathie, oftalmoparese en/of piramidale tekenen. De ziekte is progressief met verergering van de epilepsie en aanvang van bijkomende symptomen waaronder ataxie, doofheid, spierzwakte, en dementie. Beeldvorming met magnetische resonantie van de hersenen toont mogelijk atrofie van cortex, calcificaties van basale ganglia, en leukodystrofie. Klinische manifestaties kunnen sterk variëren tussen patiënten van eenzelfde familie en tussen families.

MERRF-syndroom wordt veroorzaakt door mutaties in mitochondriaal DNA. Meer dan 80% van de individuen met MERRF-syndroom draagt de mutatie 8344A>G in het gen voor lysine-transfer-RNA (tRNA-Lys) (MTTK). Er weren ook andere mutaties aangetroffen in gene voor andere transfer-RNA's en in het gen MTND5. Ze kunnen geassocieerd zijn met MERRF/MELAS-overlapsyndroom, waarbij getroffen individuen ook lijden aan beroerte-achtige episodes.

De diagnose van MERRF-syndroom is gebaseerd op het aantonen van abnormale accumulatie van lactaat in bloed of, vaker, in cerebrospinaal vocht, en op spierbiopsie, die de aanwezigheid aantoont van spiervezels die negatief zijn voor cytochroom-c-oxidase en van gerafelde rode vezels. Biochemische analyse van spier toont vaak deficiëntie van cytochroom-c-oxidase of gecombineerd defect van de ademhalingsketen. Bij de identificatie van de causale mutatie dient rekening te worden gehouden met heteroplasmie (i.e. samen voorkomen van de mutante vorm met een residuele populatie van wildtype mitochondriaal DNA). Het aandeel van de mutatie kan aanzienlijk verschillen tussen weefsels. Bij MERRF-syndroom is dit aandeel echter meestal zeer hoog (boven 90%) in elk weefsel en bijgevolg kan de mutatie onderzocht worden in bloed.

De mogelijkheid op heterogene verhoudingen van de mutatie tussen weefsels bemoeilijkt in theorie prenatale diagnose.

De heteroplasmie maakt erfelijkheidsadvies zeer moeilijk bij MERRF-syndroom. Mutaties in mitochondriaal DNA worden maternaal overgeerfd. Een getroffen man kan de ziekte niet doorgeven. De mutatie zal worden overgedragen via de moeder maar het aandeel ervan is in wezen onvoorspelbaar. Hoewel een groter aandeel van de mutatie in het bloed van de moeder resulteert in een hoger risico op het krijgen van een kind met een ernstig fenotype, zijn er vele voorbeelden van extreme segregatie van de mutatie van moeder naar kind, waardoor efficiënt erfelijkheidsadvies op individueel niveau niet mogelijk is.

Net als bij andere mitochondriale encefalomyopathieën, bestaat er geen specifieke behandeling voor MERRF-syndroom. Insulten kunnen behandeld worden met conventionele anti-epileptica, maar valproïnezuur dient behoedzaam te worden toegediend en in associatie met L-carnitine. Door gebrek aan geschikte klinische studies, is het moeilijk om het effect van voorgestelde ondersteunende behandeling zoals co-enzym Q10 en het analoge idebenon, carnitine, etc. te evalueren.

De prognose voor patiënten met MERRF-syndroom is over het algemeen slecht vanwege de progressieve aard van de ziekte. De ernst is echter zeer variabel en sommige patiënten, vooral diegenen met niet-cerebrale symptomen, kunnen een langere overleving hebben met relatief weinig invaliditeit.