De portaalsite voor zeldzame ziekten en weesgeneesmiddelen

De geschatte prevalentie van erfelijke chronische pancreatitis (HCP) bedraagt ongeveer 1/300.000 mensen in Europa (1/800.000 in Duitsland, ongeveer 1/333.000 in Frankrijk en ongeveer 1/175.000 in Denemarken).

HCP begint doorgaans vroeg in het leven, tijdens de kindertijd en adolescentie. De klinische presentatie is zeer variabel en omvat chronische of intermitterende, milde tot ernstige abdominale pijn geassocieerd met insufficiëntie van de exocriene pancreas die in sommige gevallen leidt tot maldigestie en/of insufficiëntie van de endocriene pancreas (glucose-intolerantie die evolueert tot diabetes mellitus type 3c). De ziekte is traag progressief. Het risico op de ontwikkeling van pancreascarcinoom na de leeftijd van 50 jaar ligt hoger voor patiënten met HCP. De exacte verhoging van het risico valt echter moeilijk te bepalen.

Mutaties in het gen PRSS1 (7q34), dat codeert voor kationisch trypsinogeen, speelt een causale rol in chronische pancreatitis. Er werd aangetoond dat de mutaties in PRSS1 de autokatalytische omzetting van trypsinogeen tot actief trypsine verhogen, en dus waarschijnlijk premature activatie van trypsinogeen in de pancreas veroorzaken, en zo het evenwicht tussen proteases en hun inhibitoren in de pancreas verstoren. Er werd vastgesteld dat ook andere genen, zoals het anionisch trypsinogeen (PRSS2; 7q34), de serineprotease-inhibitor, Kazal type 1 (SPINK1; 5q32) en de 'cystic fibrosis transmembrane conductance regulator' (CFTR; 7q31.2) geassocieerd zijn met chronische pancreatitis (idiopathisch en erfelijk). Recent werd ontdekt dat mutaties in carboxypeptidase A1 (CPA1; 7q32.2), carboxylesterlipase (CEL; 9q34.13) en pancreatisch lipase (PNLIP; 10q25.3) geassocieerd zijn met HCP en idiopathische chronische pancreatitis met vroege aanvang.

Diagnose van HCP is gebaseerd op klinische kenmerken, samen met familiegeschiedenis van chronische pancreatitis, afwezigheid van precipiterende factoren en eliminatie van gekende oorzaken van chronische pancreatitis. Beeldvorming (echografie van de buik, endoscopische echografie, uitzonderlijk endoscopische retrograde cholangiopancreatografie (ERCP), magnetische resonantie-cholangiopancreatografie (MRCP)) toont morfologische veranderingen zoals verkalkingen in de pancreas, veranderingen van het pancreaskanaal, pseudocysten, en obstructie van galwegen en duodenum. De diagnose kan mogelijk gestaafd worden door varianten van de eerder vermelde genen.

De differentiële diagnose omvat andere vormen van chronische pancreatitis, voornamelijk alcoholische chronische pancreatitis, idiopathische chronische pancreatitis, en auto-immune pancreatitis.

Prenatale diagnose wordt niet aangeraden.

Genetische testen dienen enkel uitgevoerd te worden bij zorgvuldig geselecteerde patiënten door directe sequentiebepaling van DNA. Een mutatie in het gen PRSS1 wordt overgedragen op een autosomaal dominante manier met onvolledige penetrantie.

De voornaamste pijlers van het medische ziektebeheer omvatten pijnbestrijding, nutritionele ondersteuning, behandeling van diabetes mellitus, en suppletie met pancreasenzymen voor exocriene insufficiëntie. Chirurgie kan geïndiceerd worden voor behandeling van acute en chronische complicaties van HCP en omvat debridement, drainage, decompressie en slechts zeer zelden pancreatectomie. Bijkomende risicofactoren voor chronische pancreatitis (roken, alcohol) dienen vermeden te worden.

De prognose voor patiënten met HCP is onvoorspelbaar vanwege een verhoogd risico op ontwikkeling van pancreascarcinoom.