Zoek een zeldzame ziekte
Andere zoekoptie(s)
Stoornis van de peroxisoombiogenese
Definitie ziekte
Peroxisome biogenesestoornis-Zellweger syndroom spectrum (PBD-ZSS) is een groep autosomaal recessieve aandoeningen die de vorming van functionele peroxisomen treft en gekarakteriseerd worden door sensorineuraal gehoorverlies, degeneratie van de pigmentcellen van het netvlies, stoornissen aan meerdere organen en psychomotorische beperkingen. De groep omvat de fenotypische varianten Zellwegersyndroom (ZS), neonatale adrenoleukodystrofie (NALD) en infantiele ziekte van Refsum (IRD) (zie deze termen).
ORPHA:79189
Classification level: Groep van aandoeningen- Synoniem(en):
- Peroxisoom biogenese spectrum stoornis
- Prevalentie: Unknown
- Erfelijkheid: Autosomaal recessief
- Leeftijd bij eerste symptomen: Kindsheid, Neonataal
- ICD 10: Q87.8
- OMIM-nummer: -
- UMLS: C1832200
- MeSH: C536664
- GARD: 11890
- MedDRA: -
Samenvatting
Epidemiologie
De geschatte incidentie voor PBD-ZSS is 1/50.000 geboortes in de Verenigde Staten en 1/500.000 geboortes in Japan.
Klinische beschrijving
De term PBD-ZSS weerspiegelt het ziektespectrum dat werd waargenomen in de ernstige, milde en intermediaire varianten die werden beschreven voordat hun peroxisomale etiologie gekend was. De drie subtype hebben overlappende klinische fenotypes met verschillende graden van ernst; ZS is het meest en IRD het minst ernstige type. Het onderscheid is niet altijd duidelijk in individuele gevallen, aangezien patiënten met NALD en IRD vaak overlappende fenotypes vertonen terwijl patiënten met ZS een meer uniforme presentatie hebben. De aanvang van de manifestaties gebeurt doorgaans kort na de geboorte of tijdens de kindertijd en deze omvatten neonatale insulten, hypotonie, uitgesproken craniofaciale kenmerken (plat gezicht, brede neusbrug, wijd gespleten naden (suturen), groot voorste fontanel), stoornis van de lever, en in oudere kinderen progressief sensorineuraal gehoorverlies, dystrofie van het netvlies en ontwikkelingsachterstand. Bijkomende complicaties die kunnen ontstaan zijn onder meer insufficiëntie van de bijnieren, nierstenen met calciumoxalaat en periodes van hemorragie en intracraniële bloedingen, deze laatste als secundair kenmerk van stoornis van de lever en coagulopathie. De craniofaciale kenmerken zijn het meest uitgesproken bij ZS, hoewel ze nog herkenbaar kunnen zijn bij NALD en IRD. recent werden ook atypische manifestaties van PBD-ZSS waargenomen.
Etiologie
In 90% van de PBD-ZSS-patiënten worden mutaties gevonden in het PEX1, PEX6, PEX10, PEX12 of PEX26 gen. De meest voorkomende oorzaak van PBD-ZSS is een genetisch defect in het PEX1 gen (waargenomen in ongeveer 70% van de gevallen), en de daaruit volgende wijziging van de metabole functie van het peroxisoom. De overige minder voorkomende oorzakelijke mutaties voor de ziekte worden aangetroffen in de PEX13, PEX14, PEX16, PEX19, PEX2, PEX3, PEX5, en PEX11B genen. Twee PEX-genen, PEX11G en PEX11A, blijven voorlopig niet geassocieerd met de ziekte. Het verstoorde metabolisme resulteert in de ophoping van vetzuren met zeer lange keten (VLCFA's) die neurale cellen in ontwikkeling beschadigen. De ophoping van toxische intermediairen van galzuur beschadigt de lever. De verminderde synthese van docosahexaeenzuur (DHA) en etherfosfolipiden (plasmalogenen) tast celmembranen aan. Voor de 13 PEX-genen die worden geassocieerd met PBD-ZSS is er geen verband tussen de ernst van de ziekte en het oorzakelijke PEX-gen. Er is eerder een algemeen verband met de voorspelde effecten van de mutatie in een PEX-gen op de functie van het gecodeerde PEX-proteïne (peroxine). Mutaties die resulteren in de codering van niet-functionele peroxinen zijn geassocieerd met ZS, terwijl mutaties die leiden tot peroxinen met een residuele functie geassocieerd zijn met de minder ernstige fenotypes.
Gedetailleerde informatie
Artikel voor het grote publiek
Artikel voor experts
- Samenvatting
- Polski (2012, pdf)
- Russian (2012, pdf)
- Clinical genetics review
- English (2020)
Aanvullende informatie