De portaalsite voor zeldzame ziekten en weesgeneesmiddelen

Samenvatting

Amyotrofe laterale sclerose (ALS) is een neurodegeneratieve ziekte gekenmerkt door progressieve spierverlamming die de degeneratie van motorneuronen in de primaire motorische cortex, tractus corticospinalis, hersenstam en ruggenmerg weerspiegelt. De incidentie (gemiddeld ongeveer 1/50.000 per jaar) en prevalentie (gemiddeld ongeveer 1/20.000) zijn relatief gelijk in de westerse landen, hoewel er gebieden in de westelijke Pacific zijn beschreven waar de ziekte vaker voorkomt. Geïsoleerde ALS begint gemiddeld rond 60-jarige leeftijd. Over het algemeen is er een klein mannelijk overwicht (verhouding mannen tot vrouwen ongeveer 1,5 : 1). Ongeveer twee derde van de patiënten met typische ALS hebben een spinale vorm van de ziekte (begin in de ledematen) en vertonen symptomen van focale spierzwakte en atrofie, waarbij de symptomen zowel distaal als proximaal kunnen beginnen in de bovenste en onderste ledematen. Geleidelijk kan zich spasticiteit ontwikkelen in de verzwakte atrofische ledematen, waardoor de manuele vaardigheid en gang worden beïnvloed. Patiënten met de bulbaire vorm van ALS vertonen vaak dysartrie en dysfagie voor vloeistoffen of vaste stoffen. Symptomen in de ledematen kunnen zich bijna gelijktijdig met bulbaire symptomen ontwikkelen en treden in de meeste gevallen op binnen de 1 tot 2 jaar. De verlamming is progressief en leidt tot de dood door verlamming van de ademhalingsspieren; voor de bulbaire vorm is dit binnen de 2 tot 3 jaar en voor de spinale vorm van ALS in 3 tot 5 jaar. De meeste gevallen van ALS zijn geïsoleerd, maar 5-10% van de gevallen zijn erfelijk en daarvan is bij 20% een mutatie van het SOD1-gen (21q22.11) verantwoordelijk, bij ongeveer 2-5% zijn mutaties betrokken van het TARDBP-gen (1p36.22) dat codeert voor het TAR DNA-binding protein 43 (TDP-43) en bij 1-2% zijn mutaties betrokken van het VCP-gen (9p13.3) dat codeert voor het valosinebevattend eiwit. Bij twee procent van ogenschijnlijk sporadische gevallen zijnSOD1-mutaties betrokken en ook TARDBP-mutaties zijn geïdentificeerd bij geïsoleerde gevallen. De diagnose is gebaseerd op de klinische voorgeschiedenis, lichamelijk onderzoek, elektromyografie en de uitsluiting van 'ALS-mimics' (bv. multifocale motorneuropathie, de ziekte van Kennedy (zie deze termen) en cervicale spondylotische myelopathie) door gericht onderzoek. De pathologische kenmerken omvatten het verlies van motorneuronen met intraneuronale ubiquitine-immunoreactieve inclusie>SOD1TARDBP-mutaties zijn geïdentificeerd bij geïsoleerde gevallen. De diagnose is gebaseerd op de klinische voorgeschiedenis, lichamelijk onderzoek, elektromyografie en de uitsluiting van 'ALS-mimics' (bv. multifocale motorneuropathie, de ziekte van Kennedy (zie deze termen) en cervicale spondylotische myelopathie) door gericht onderzoek. De pathologische kenmerken omvatten het verlies van motorneuronen met intraneuronale ubiquitine-immunoreactieve inclusies in hogere motorneuronen en TDP-43-immunoreactieve inclusies in degenererende lagere motorneuronen. Tekenen van beschadigde hogere en lagere motorneuronen die niet verklaard kunnen worden door een ander ziekteproces zijn suggestief voor ALS. De behandeling van ALS is ondersteunend, palliatief en multidisciplinair. Niet-invasieve beademing bevordert de overleving en verbetert de levenskwaliteit. Riluzol is het enige medicijn waarvan is aangetoond dat het het leven verlengt.

Deskundige recensent(en) :  Pr. Nigel LEIGH - Dr. Lokesh WIJESEKERA - Laatste update: May 2011