De portaalsite voor zeldzame ziekten en weesgeneesmiddelen

De jaarlijkse incidentie van primaire myelofibrose (PMF) bedraagt ongeveer 1 geval per 100.000 individuen, maar bij Asjkenazische Joden wordt een hogere prevalentie waargenomen.

De aandoening wordt meestal in de volwassenheid gediagnosticeerd, rond het zesde levensdecennium. Klinische manifestaties zijn afhankelijk van het type bloedcel dat aangetast is, en omvatten mogelijk onder meer ernstige anemie, bleekheid, petechiën, ecchymose, bloeding, trombose, pancytopenie, pruritus, hypermetabole state, aanzienlijke hepato-/splenomegalie, en/of constitutionele symptomen, zoals vermoeidheid, koorts en nachtzweten. Symptomatische portale hypertensie en niet-hepatosplenische extramedullaire hematopoëse kunnen leiden tot bloeding van spataders, ascites, pleuravocht en/of pulmonale hypertensie. Bij ongeveer 20% van de patiënten wordt leukemische transformatie waargenomen.

Er is bewijs voor een sterk vermoeden dat PMF is toe te schrijven aan ontregeling van de JAK2-STAT5-signaalweg. De mutatie JAK2V617F in het gen JAK2 is de mutatie die het meest frequent wordt gerapporteerd. Bijkomend werden mutaties beschreven in het gen MPL, dat codeert voor de trombopoëtinereceptor, en in het gen CALR. Daarenboven draagt de megakaryocytaire cellijn bij tot de pathogenese aangezien deze cellen verschillende profibrotische, angiogene en pro-inflammatoire cytokinen produceren, die mogelijk een rol spelen in fibrose van het beenmerg, osteosclerose en angiogenese.

De diagnose is gebaseerd op de aanwezigheid van hoofd- en nevencriteria. Het vereist aanwezigheid van alle drie de hoofdcriteria en minstens één van de nevencriteria. Hoofdcriteria zijn onder meer megakaryocytaire proliferatie en aanwezigheid van reticuline en/of collageen fibrose graad 2 of 3 en de afwezigheid van andere tekenen van proliferatie van proliferatie en tumor van bloed- en beenmergcellen (WHO-classificatie). Ook mutatieanalyse van JAK2, CALR en MPL wordt in rekening gebracht. Nevencriteria zijn onder meer analyses van bloed voor anemie, leukocytose, LDH-gehalte en leuko-erytroblastose.

Differentiële diagnose van PMF omvat andere nauw verwante myeloïde neoplasma's, zoals chronische myeloïde leukemie, essentiële trombocytemie, polycythemia vera, myelodysplastische syndromen, chronische myelomonocytaire leukemie, acute panmyelose met myelofibrose en acute megakaryoblastaire leukemie.

De pathologie wordt niet overgeërfd, hoewel er een verband bestaat met belangrijke genmutaties die op elk moment in het leven voorkomen. Hoewel de meeste gevallen sporadisch lijken te zijn, wordt familiale predispositie sinds vele jaren onderkend in een subgroep van de gevallen, en epidemiologische studies hebben gewezen op de aanwezigheid van susceptibiliteitsallelen.

Historisch vormen splenectomie en hematopoëtische stamceltransplantatie (HSCT) de behandelingen voor PMF, en deze laatste is de enige behandeling die de overleving verlengt en PMF potentieel kan genezen. HSCT is echter geassocieerd met aanzienlijke morbiditeit en een hoge mate van overlijden gerelateerd aan transplantatie, en bijgevolg is beoordeling van de risico's en de baten voor elke individuele patiënt noodzakelijk. Geneesmiddelentherapie met JAK-remmers verbetert symptomen en splenomegalie, maar een gunstig effect op het verloop van de ziekte en een verlenging van de overleving werden nog niet aangetoond, en dus dienen ook hier de risico's en baten zorgvuldig geëvalueerd te worden.

De ernst en de prognose variëren naargelang de aangetaste genen en de symptomen. Risicobeoordeling aan de hand van het Internationaal Prognostisch Scoresysteem (IPSS) het Dynamische IPSS (DIPSS) heeft zijn nut bewezen voor de classificatie van patiënten in risicocategorieën bij de diagnose en op latere tijdstippen. Een recentere score (MIPSS70) is vooral nuttig voor risicostratificatie van transplantatie in functie van de leeftijd van de patiënt.