De portaalsite voor zeldzame ziekten en weesgeneesmiddelen

Prevalentie bij de geboorte wordt geschat op ongeveer 1/7.500 tot 1/9.000.

Oculaire manifestaties zijn onder meer een hoog risico op netvliesloslating, congenitale afwijkingen van ontwikkeling van glasachtig lichaam, congenitale myopie, en congenitaal cataract. In de volwassenheid kan paravasculaire 'lattice'-degeneratie van netvlies ontwikkelen. Orofaciale kenmerken zijn onder meer Pierre Robin sequentie (PRS), gespleten verhemelte, en hypoplasie van middengezicht. Daarnaast is congenitale sensorineurale stoornis van hoge tonen gangbaar en kan ook variabel conductief gehoorverlies optreden. Musculoskeletale problemen zijn onder meer afwijkingen van wervelkolom, hypermobiliteit, epifysaire dysplasie, en premature osteoartritis. Twee andere vormen worden gekenmerkt door enkel oculaire (autosomaal dominante regmatogene netvliesloslating) of enkel systemische (syndroom van Stickler type 3) manifestaties.

Syndroom van Stickler is een erfelijke aandoening van bindweefsel die doorgaans veroorzaakt wordt door mutaties in de genen die coderen voor collageen type II (COL2A1, 12q13.11), IX (COL9A1, 6q13; COL9A2, 1p34.2; COL9A3, 20q13.33), en XI (COL11A1, 1p21.1), maar zeldzamere varianten van niet-collageen genen werden ook reeds gerapporteerd.

Diagnose wordt gesteld op basis van klinisch en oftalmisch onderzoek, en bevestigd door moleculaire genetische analyse. Fenotypering van glasachtig lichaam is nuttig om subtypes te onderscheiden, aangezien vele andere klinische kenmerken gelijkaardig zijn bij verschillende subtypes.

Differentiële diagnoses zijn onder meer congenitale spondylo-epifysaire dysplasie, spondyloperifere dysplasie, Kniest-dysplasie, syndroom van Wagner, syndroom van Knobloch, multipele epifysaire dysplasie, metatropische dysplasie, syndroom van Marfan, en syndroom van Marshall.

Prenatale diagnose kan mogelijk zijn. Prenatale diagnose in het eerste trimester op basis van analyse van gerelateerde merkers kan mogelijk zijn. In het tweede trimester kan echografie helpen bij detectie van kenmerken zoals micrognathie of gespleten gehemelte, maar hun afwezigheid sluit de diagnose niet uit.

Het overervingspatroon van syndroom van Stickler type 1 en type 2 is autosomaal dominant, met een risico van 50% om de ziekte over te dragen naar een nakomeling. Autosomaal recessieve overerving wordt zelden waargenomen, maar dient in overweging genomen te worden indien er sprake is van een voorgeschiedenis van bloedverwantschap. Er is echter grote variatie in klinische expressie van de ziekte. De ziekte is zeer penetrant maar met brede variabiliteit van het extraoculaire fenotype. Getroffen familieleden in de risicovolle subgroepen dienen profylactische behandeling aangeboden te krijgen om het risico op netvliesloslating te verminderen, en dienen ook erfelijkheidsadvies te ontvangen.

Ziektebeheer dient multidisciplinair te gebeuren, en gezien de klinische expressie zeer variabel is, dient behandeling aangepast te worden aan elk individueel geval. Patiënten met PRS of gespleten gehemelte vereisen doorverwijzing naar een multidisciplinair team gespecialiseerd in schisis voor evaluatie en behandeling. Dit omvat mogelijk ook spraaktherapie voor patiënten met subklinische schisis of gespleten zacht gehemelte. Elke refractiefout dient gecorrigeerd te worden, en profylactische retinopexie dient besproken te worden voor varianten met hoog risico. In geval van type 1 syndroom van Stickler verlaagt retinopexie aanzienlijk het risico op grote netvliesscheuren met loslating. Patiënten dienen ingelicht te worden over verschijnselen en symptomen van netvliesloslating, en dienen snelle toegang te hebben tot gespecialiseerde vitreoretinale expertise in geval van een dergelijke ontwikkeling. Cataract komt geregeld voor, en chirurgische behandeling ervan vereist gespecialiseerde zorg, vooral bij de pediatrische subgroep. Alle getroffen patiënten dienen doorverwezen te worden voor gespecialiseerde audiologische evaluatie indien dit nog niet werd uitgevoerd door het schisis-team. Patiënten zijn zich mogelijk niet bewust van subklinisch gehoorverlies, vooral wanneer het aanwezig is vanaf de geboorte. Hoewel de intelligentie normaal is, hebben preverbale kinderen mogelijk nood aan bijkomende educatieve ondersteuning met betrekking tot hun auditieve en visuele stoornissen. Specialisten in reumatologie en orthopedie kunnen nodig zijn voor de geassocieerde artropathie.

De prognose van de ziekte is doorgaans goed. Er is geen directe reductie van de levensverwachting. De levenskwaliteit verschilt afhankelijk van klinische expressie, leeftijd op het moment van de diagnose, en mate van (indien aanwezig) geassocieerd(e) verlies van gezichtsvermogen, doofheid, spraakstoornis, en artropathie.