De portaalsite voor zeldzame ziekten en weesgeneesmiddelen

Net als andere aandoeningen met betrokkenheid van een gen voor globine komt alfa-thalassemie zeer vaak voor in alle tropische en subtropische gebieden (rond 1/10.000), vooral het evenaarsgebied in Afrika. Intermediaire en ernstige vormen van alfa-thalassemie zijn zeer zeldzaam in Noord-Amerika en Noord-Europa (ongeveer 1/1.000.000), maar worden voornamelijk waargenomen bij populaties van immigranten uit Zuidoost-Azië of Mediterrane landen.

Expressie van de ziekte varieert naargelang de mate van deficiëntie van globine-alfaketen. Dragerschap van alfa-thalassemie (of alfa-thalassemie minor) veroorzaakt microcytose en hypochromie met afwezige of milde anemie (vaak gedetecteerd bij routineus bloedonderzoek), doorgaans zonder andere symptomen. Hemoglobine H-ziekte (HbH) wordt gekenmerkt door matige hemolytische anemie met variabele hoeveelheden van hemoglobine H in combinatie met occasioneel ernstige splenomegalie, soms gecompliceerd door hypersplenisme. Hb Bart-hydrops foetalis omvat ernstige deficiëntie van alfaketens van globine met ernstige implicaties op vlak van ontwikkeling.

Synthese van alfa-globine wordt gereguleerd door vier genen voor alfa-globine, twee op elke kopie van chromosoom 16 (16p13.3). Alfa-thalassemie is meestal het gevolg van deletie van twee of meer allelen (HBA1 en HBA2). In zeldzamere gevallen kunnen puntmutaties in kritieke regio's van deze genen de oorzaak zijn van alfa-thalassemie die niet te wijten is aan deletie. Deletie van regulatorische elementen die stroomopwaarts van genen voor alfa-globine zijn gesitueerd, werden ook reeds aangetroffen. De ernst van het klinische beeld is gecorreleerd met de mate van deficiëntie van globine-alfaketen. Er werd ontdekt dat interacties met betrokkenheid van vormen zonder deletie leiden tot ernstigere manifestaties dan die met door deletie veroorzaakte vormen. Deletie van 1 allel resulteert in de stille vorm, 2 allelen in alfa-thalassemie minor, 3 allelen in HbH-ziekte, en 4 allelen in Hb Bart-hydrops foetalis.

Diagnose is gebaseerd op hematologisch onderzoek van waarden van rode bloedcellen (RBC), perifere bloeduitstrijkjes, supravitale kleuring om inclusielichaampjes in RBC te detecteren, en kwalitatieve en kwantitatieve analyse van hemoglobine. Bevestiging van de diagnose is gebaseerd op moleculair genetisch testen.

Differentiële diagnoses zijn onder meer anemie door ijzerdeficiëntie en defecten van synthese van in heem. Een verworven vorm die gekend is als alfa-thalassemie - myelodysplastisch syndroom (ATMDS) werd vooral beschreven bij volwassen mannen, en dient ook overwogen te worden; deze aandoening wordt gekenmerkt door myelodysplasie (MD) geassocieerd met HbH. Een syndromale vorm, alfa-thalassemie - intellectuele achterstand-syndroom, wordt gekenmerkt door zeer milde tot ernstige anemie geassocieerd met ontwikkelingsanomalieën.

Prenatale diagnose is mogelijk wanneer Hb Bart-hydrops foetalis of een ernstige vorm van HbH-ziekte reeds eerder werd geïdentificeerd bij een familielid.

Dragers van een enkelvoudige allelische variant zijn asymptomatisch (stille alfa-thalassemie) maar lopen risico op transmissie naar hun nakomelingen. Het overervingspatroon is autosomaal recessief, en erfelijkheidsadvies dient aangeboden te worden aan koppels die risico lopen (beide individuen zijn drager van een causale mutatie van de ziekte) om hen te informeren over de kans van 25% op het krijgen van een getroffen kind bij elke zwangerschap.

Patiënten met stille alfa-thalassemie of alfa-thalassemie minor vereisen geen behandeling. Specifieke behandeling is echter vereist voor andere vormen van de ziekte, en omvat mogelijk onder meer occasionele of regelmatige transfusies van rode bloedcellen, chelatie van ijzer, en andere ondersteunende maatregelen.

De prognose voor dragers van stille alfa-thalassemie of alfa-thalassemie minor is zeer goed. Neonaten met Hb Bart-hydrops foetalis sterven meestal in de perinatale periode. Bij patiënten met hemoglobine H-ziekte is de prognose meestal goed, afhankelijk van complicaties en zorg.