De portaalsite voor zeldzame ziekten en weesgeneesmiddelen

De precieze prevalentie is niet gekend, maar de jaarlijkse incidentie bij de geboorte van symptomatische BT wordt wereldwijd geschat op 1/100.000. De ziekte werd aanvankelijk beschreven in het Middellandse Zeegebied, maar ernstige vormen van BT komen frequent voor in het Midden-Oosten, Zuidoost-Azië, India en China. Migratie heeft geleid tot globale verspreiding van de ziekte.

Er werden drie hoofdtypes van BT beschreven (minor, intermedia en major; zie deze termen). 1) Thalassemie minor (BT-minor, BT trait) is de heterozygote vorm en is doorgaans asymptomatisch. 2) Thalassemie major (Cooley-anemie; BT-major) is de homozygote vorm en associeert splenomegalie en microcytaire en hypochrome anemie als gevolg van dyserytropoëse en hemolyse. De ziekte vangt doorgaans op een leeftijd tussen 6 en 24 maanden. Ernstige anemie vereist systematische transfusies om de Hb-gehaltes boven 90-100 g/L te houden en normale activiteit mogelijk te maken. Langdurige transfusie van geconcentreerde rode bloedcellen leidt tot ijzerstapeling die de vitale prognose belemmerd (vooral vanwege betrokkenheid van het hart) en significante morbiditeit veroorzaakt (door endocriene en hepatische afzetting van ijzer). 3) Thalassaemia intermedia (BTI) of intermediaire thalassemie gaat gepaard met minder ernstige anemie en wordt pas op latere leeftijd gediagnosticeerd in vergelijking met BT-major. Voor patiënten met BTI kunnen occasionele transfusies al dan niet vereist zijn. Hypersplenie, cholelithiasis, extramedullaire hematopoëse, trombotische complicaties en progressieve ijzerstapeling zijn de voornaamste klinische kenmerken die het verloop van BTI kunnen compliceren. Andere vormen omvatten BT geassocieerd met Hb-anomalieën (HbE - bèta-thalassemie die leidt tot BTI of minder vaak BT-major, HbC - bèta-thalassemie, delta-bèta-thalassemie en erfelijke persistentie van foetaal Hb met BT die leidt tot in variabele manifestaties van BTI; zie deze termen). Er werden ook zeldzame, autosomaal dominante vormen beschreven (dominante bèta-thalassemie; zie deze term). In zeldzame gevallen is BT minor geassocieerd met trichothiodystrofie of X-gebonden trombocytopenie (zie deze termen).

Diagnose van BT-anemie gebeurt aan de hand van analyse van Hb door elektroforese of HPLC. Bij BT-major is HbA afwezig of sterk verminderd en overheerst HbF. In geval van BT-minor zijn de HbA2-gehaltes verhoogd en de Hb-gehaltes meestal normaal tot laag met microcytose en hypochromie.

Overerving gebeurt autosomaal recessief en er werden ongeveer 200 mutaties (B0 of B+) geïdentificeerd. Erfelijkheidsadvies wordt aangeraden zodat koppels die risico lopen een geïnformeerde keuze kunnen maken uit de beschikbare opties, waaronder prenatale diagnose.

Er zijn twee voorname opties voor behandeling van BT. 1) Een combinatie van regelmatige transfusies en ijzerchelatietherapie met vroege en regelmatige parenterale toediening van deferoxamine heeft geleid tot verhoogde overleving in de laatste 40 jaar. Beschikbaarheid van nieuwe orale ijzerchelatoren en opvolging van cardiale ijzerstapeling door MRI zorgen voor verdere klinische verbetering, en momenteel zijn studies aan de gang om de impact hiervan op morbiditeit en mortaliteit te bepalen. In 2006 verkreeg deferasirox, een ijzerchelator die eenmaal per dag oraal wordt toegediend, van de EU een handelsvergunning als weesgeneesmiddel voor eerstelijnsbehandeling van BT-gerelateerde ijzerstapeling. De handelsvergunning voor deferipron, een andere orale actieve ijzerchelator dei vooral doeltreffend is voor verwijdering van ijzer in het hart, is beperkt tot gevallen waarbij behandeling met deferoxamine faalt of wordt afgeraden. 2) Hematopoëtische stamceltransplantatie is de curatieve behandeling voor BT-major: de resultaten zijn zeer gunstig bij kinderen met een HLA-identieke donor in de familie. Recent werd een eerste patiënt succesvol behandeld met gentherapie.

De prognose hangt af van de ernst van de aandoening maar is doorgaans goed, vooral indien gepaste behandeling wordt toegediend.